Wat zijn de risicofactoren? Hoe ontwikkelt zich een huidkanker? Is massascreening wenselijk? Prof. Cédric Blanpain, die in december de Francqui-prijs heeft gekregen, geeft een overzicht.
...
Het fototype, geboortevlekken en aangeboren naevi zijn risicofactoren. "Maar schoonheidsvlekken zijn niet per se zeer sterke risicofactoren. Meer dan 80% van de melanomen ontstaat op een plaats waar er eerst geen gepigmenteerd letsel was, dus de novo", onderstreept prof. Cédric Blanpain (laboratorium voor stamcellen en kanker, WELBIO, ULB). Prof. Blanpain heeft met zijn onderzoek heel wat ontdekkingen gedaan, met name inzake huidkanker. Genetische factoren kunnen het risico op huidkanker vergroten (albinisme, bulleuze epidermolyse ...). Risicofactoren zijn voorts radiotherapie, roken, bepaalde cytostatica, chemische producten (arseen), hiv-infectie en HPV-infectie, immunosuppressie ... Mannen lopen een hoger risico op huidkanker en de huidkanker wordt frequenter met de leeftijd (piek rond 70-80 jaar). "Oudere mensen kunnen dus evengoed huidkanker krijgen. Ze moeten zich dus blijven beschermen." Uv-stralen veroorzaken irreversibele letsels van het DNA. Zo kan een mutatie ontstaan die de overleving van de cellen en de celdeling stimuleert. De mutaties verschillen naargelang van het type kanker (mutaties van het BRAF-gen bij een melanoom, van de genen Ptch en Smo bij een basalecelcarcinoom, van de genen p53, Hras bij een spinocellulair carcinoom). "50-90% van de huidkankers is toe te schrijven aan overmatige blootstelling aan uv-stralen. Huidkanker kan worden voorkomen door zich te beschermen tegen de zon. Een huidkanker moet zo snel mogelijk worden gediagnosticeerd, zeker als het een melanoom betreft. Dat redt immers levens. Zelfonderzoek is belangrijk. Men kan huidkanker snel detecteren door de huid te bekijken. Over het algemeen kan een huidspecialist de diagnose zonder veel problemen stellen met een dermatoscoop, een toestel, waarmee hij het onderscheid kan maken tussen een goedaardig letsel en een melanoom. In geval van een letsel dat wat bloedt, niet geneest, eruit ziet als een litteken dat al lang bestaat, moet je naar je arts gaan", betoogt Cédric Blanpain. "Mensen met een verdacht letsel en mensen met een fototype 1 of 2 (blond, roodharig) zouden regelmatiger naar een huidspecialist moeten gaan. Er is geen consensus over de vraag of iedereen van meer dan 18 jaar jaarlijks zijn hele lichaam zou moeten laten nakijken. Een jaarlijkse screening is technisch misschien niet mogelijk. We moeten een gulden middenweg zoeken", vindt hij. Screening van hoogrisicopatiënten kan gebeuren met een digitale dermatoscopie (persoonlijke of familiaire voorgeschiedenis van melanoom, dysplastische naevi, genetische afwijkingen of meer dan 100 naevi).