Systemische bijwerkingen, beter beschermd?

Het is zo goed als een luxeprobleem, want alle experts zijn het erover eens dat de overgrote meerderheid van gezonde personen na een volledige vaccinatie tegen covid-19 beschermd is. Toch willen onderzoekers weten wat er onder de waterlijn gebeurt. Eén van de eerste publicaties die daarover wat te melden had, was een mededeling die in augustus van vorig jaar verscheen in JAMA Internal Medicine. Amerikaanse onderzoekers onderzochten 954 zorgverleners die twee dosissen van een covid-vaccin hadden gekregen - ofwel het vaccin van Pfizer, ofwel dat van Moderna. De patiënten gaven hun klachten aan via zelfrapportage en kregen om de drie tot vier maanden een bloedonderzoek. Bij personen die na vaccinatie klinisch significante klachten aangaven - vermoeidheid, koorts en rillingen - was de mediaan van anti-spike-IgG-waarden 5% hoger dan in de klachtenvrije groep. De onderzoekers benadrukten evenwel dat alle deelnemers na vaccinatie anti-spike-IgG aanmaakten, op één persoon na, die op het ogenblik van de vaccinatie een immunosuppressieve behandeling nam. In het najaar publiceerde JAMA Network Open een mededeling van een andere onderzoeksgroep. Deze onderzoekers tekenden gegevens op bij 928 personen uit de cohorte van de Framingham Heart Study. De personen kregen twee dosissen van het Pfizer- of het Moderna-vaccin, en daarna een bloedafname. Ze vulden een vragenlijst in over hun klachten. Hier bleken systemische klachten gepaard te gaan met een 50% hogere respons van anti-spike-IgG's. Aan de hand van deze studies ziet het er dus naar uit dat systemische klachten een merker zijn voor hogere antilichaamtiters na vaccinatie, maar een Koreaanse studie die in mei 2021 werd gepubliceerd in The Korean Journal of Internal Medicine, komt tot de tegengestelde conclusie. Bij 135 gezonde zorgverleners vond dit onderzoek geen verband tussen de klachten en de titers van anti-spike-IgG, na twee dosissen van het vaccin van Pfizer of één dosis AstraZeneca tegen covid-19 (van het vaccin van AstraZeneca werd na de eerste ook een tweede dosis toegediend, maar die viel buiten het tijdsbestek van de studie). Na de twee dosissen van het Pfizer-vaccin had 100% van de gevaccineerde personen anti-spike-IgG's, na de eerste dosis van het AstraZeneca-vaccin was dat 88%. Vermelden we ten slotte nog een Duitse studie die in september 2021 jaar werd gepubliceerd in Vaccines. Hierbij werden uit een groep van 735 gevaccineerde personen de 38 deelnemers met de ernstigste systemische bijwerkingen gehaald en vergeleken met 38 controlepersonen van dezelfde leeftijd en sekse, die ten hoogste lokale bijwerkingen hadden gehad. Bij de mannen bleek er een correlatie te bestaan tussen ernstige systemische bijwerkingen en de titers van anti-spike-IgG's. Bij de vrouwen bestond die correlatie niet. Interessant is dat de onderzoekers ook naar de T-celgebonden immuniteit keken. Hun bevindingen waren duidelijk: er bestond geen correlatie tussen systemische bijwerkingen en de intensiteit van de T-celgebonden immuniteit - noch bij mannen, noch bij vrouwen. Wat concluderen onderzoekers daaruit? Sommige zijn geneigd te denken dat personen met heftige systemische reacties een immunologisch voordeel hebben ten opzichte van het SARS-CoV-2. Andere treden die conclusie niet bij: ze wijzen erop dat de studies elkaar tegenspreken en dat er nog altijd geen eenduidig immunologisch correlaat is gedefinieerd voor bescherming tegen het SARS-CoV-2. Bovendien is de kwestie niet onderzocht aan de hand van harde eindpunten: overtuigende bewijzen kunnen alleen voortvloeien uit studies die het verband onderzoeken tussen de ernst van systemische bijwerkingen en incidenten die zich kunnen voordoen na blootstelling aan het SARS-CoV-2: ziekte, eventueel met hospitalisatie en overlijden als gevolg. Uitspraken rond de betekenis van systemische bijwerkingen na vaccinatie zijn een tweesnijdend zwaard. Ze kunnen personen met systemische bijwerkingen geruststellen, via de gedachte dat de bijwerkingen louter een uiting zijn van het feit dat hun immuunsysteem op het vaccin reageert. De keer- zijde van de medaille is dat personen zonder systemische bijwerkingen na vaccinatie misschien gaan denken dat het vaccin bij hen geen (toereikende) immuunrespons uitlokt, wat kwalijk kan zijn voor de vaccinatiebereidheid. En op een misvatting berust.