...
Stafylokokken en enterokokken vormen een grote bedreiging voor de gezondheid van de mens, maar vaak zijn de thans beschikbare antibiotica niet effectief en zijn die infecties dus moeilijk te behandelen. Vandaar het belang van de ontdekking die prof. Patrizio Lancellotti, diensthoofd cardiologie aan CHU van Luik/GIGA-Cardiovascular Sciences, ULiège, dr. Cécile Oury, directrice onderzoek FNRS, hoofd van het laboratorium voor cardiologie van GIGA-Sciences Cardiovasculaires, ULiège, en hun groep hebben gedaan."Zoals vaak in de geneeskunde hebben we door een combinatie van wetenschap en intuïtie ontdekt dat ticagrelor, een plaatjesremmer, ook een bactericide werking heeft op grampositieve bacteriën", aldus prof. Lancellotti. "U moet weten dat ik lang op de intensive care heb gewerkt. Ik heb toen de kans gekregen om deel te nemen aan de PLATO-studie, een grote, multicentrische, internationale, dubbelblinde klinische studie die het effect van clopidogrel en ticagrelor bij de preventie van ernstige ischemische accidenten heeft vergeleken bij patiënten die in het ziekenhuis waren opgenomen wegens een acuut coronair syndroom."De studie werd in 2009 gepubliceerd. In die studie verlaagde ticagrelor de incidentie van myocardinfarct, de cardiovasculaire sterfte en ook de totale sterfte sterker dan clopidogrel. Een daling van de totale sterfte wordt zelden gezien in een dergelijke studie."Ticagrelor is in België in de handel gebracht in 2012-2013. Ik heb toen vastgesteld dat patiënten op de intensive care die ticagrelor kregen wegens coronairlijden, en tevens een longinfectie vertoonden, het beter stelden dan de patiënten die een andere plaatjesaggregatieremmer kregen", vertelt Patrizio Lancellotti."In 2015 heb ik een ERC Consolidator Grant gekregen voor het project PV-COAT, dat tot doel heeft een nieuw type hartprothese te ontwikkelen om de veiligheid en de levensduur van hartkunstkleppen te verbeteren. Ik heb toen aan de groep van het laboratorium voor cardiologie van GIGA-Sciences cardiovasculaires gevraagd om het antibacteriële effect van ticagrelor te evalueren. En we hebben daarbij vastgesteld dat ticagrelor inderdaad een effect heeft op stafylo-kokken."Om hun observatie te valideren, hebben prof. Lancellotti, dr. Oury en hun medewerkers een reeks tests uitgevoerd. Eerst in vitro op schijfjes. "We hebben vastgesteld dat ticagrelor in een hogere dosering dat de dosering die per os wordt toegediend bij de mens, methicillineresistente Staphylococcus aureus beter en sneller uitroeit dan vancomycine en nagenoeg even goed werkt als daptomycine", onderstreept de Luikse cardioloog."Ticagrelor bleek eenzelfde effect te hebben op methicillineresistente Staphylococcus epidermidis en vancomycineresistente Enterococcus faecalis. We hebben ook vastgesteld dat ticagrelor de vorming van een bio-film op het prothesemateriaal verhindert. Al die tests werden uitgevoerd in vitro, zonder plaatjes. Dat bewijst dus dat de antibacteriële werking van ticagrelor losstaat van zijn plaatjes remmende werking. Voorts hebben we aangetoond dat er in die experimentele condities geen resistentie optrad, terwijl de kiemen wel snel resistent werden tegen klassieke antibiotica.""Daarna hebben we studies uitgevoerd bij muizen met ticagrelor in een dosering die vrij vergelijkbaar was met de dosering die bij de mens wordt voorgeschreven. Ook die tests hebben overtuigende resultaten opgeleverd.""Een jaar geleden werd een studie gepubliceerd die aantoont dat ticagrelor een ontstekingsremmend effect zou hebben, met name bij een pneumonie: ticagrelor verminderde de ernst van de pneumonie", vervolgt Patrizio Lancellotti. "Bij muizen met een subcutaan implantaat dat geïnfecteerd was met een bioluminescente Staphylococcus aureus, hebben we met een niet-invasieve beeldvormingstechniek kunnen aantonen dat kleine doses van ticagrelor volstaan om groei van de biofilm op het implantaat tegen te gaan."Dat is dus een belangrijke aanwinst bij de behandeling van infecties met resistente grampositieve bacteriën. Die ontdekking kan ons op het spoor zetten van een nieuwe klasse van antibiotica. Het is een belangrijke ontdekking. Ticagrelor is immers een van de geneesmiddelen die wereldwijd het vaakst worden voorgeschreven bij de preventie van hart- en vaataandoeningen.