...
Deze tentoonstelling vormt een complementair vervolg op Welt.Bürger.Musik, de uitgebreide expo die vorige winter in Beethovens geboortestad Bonn te zien was. De Brusselse variant put gedeeltelijk uit die selectie en oogt wat bescheidener. Dankzij de actuele blik die curator Eric de Visscher op de componist werpt, kreeg Hotel Beethoven wel een heel eigen insteek.Zo zijn er heel wat linken naar hedendaagse maatschappelijke thema's. In de docufilm Wir haben die Schnauze voll van Jeremy Deller trekken kinderen met de klanken van Beethovens zevende symfonie nog fris in de oren naar een klimaatbetoging. Of er is de video Synapse uit Black Beethoven van Terry Adkins waarin het beroemde Beethovenportret van Stieler geleidelijk evolueert naar een zwarte man met dreadlocks.En hoe actueel is Beethovens enige opera Fidelio over een politiek gevangene die bevrijd wordt? In Hotel Beethoven zijn fragmenten te zien uit een productie die regisseur Ethan Heard in 2018 voor de New Yorkse Heartbeat Opera maakte en waar het verhaal met het Black Lives Matter-thema verweven wordt. Hier belandt een zwarte activist ten onrechte in de cel. Video-opnames van Amerikaanse gevangenen - waarvan een onevenredig groot percentage gekleurd is - die het beroemde gevangenen-koor uit Fidelio zingen, plaatsen hoop tegen haat, en moed tegen corruptie.Hotel Beethoven laat je door werk van (hedendaagse) kunstenaars zoals Andy Warhol met andere ogen naar de legendarische componist kijken. De Franse beeldhouwer Antoine Bourdelle raakte rond 1888 zo gefascineerd door een gipsen afgietsel van Beethovens gezichtsmasker dat hij maar liefst tachtig beelden van de componist zou maken. Enkele van zijn bronzen worden hier getoond.Van een heel andere orde is de installatie van Katie Paterson. De Schotse kunstenares verzond een deel uit de pianosonate nr. 14 in morsecode naar de maan. Het onvolkomen teruggestuurde signaal laat ze op een geautomatiseerde piano horen. Dat resulteert in een wel heel letterlijke, en tegelijk onvoorspelbare interpretatie van de Mondscheinsonate. Experiment en fantasie passen uiteraard perfect in het Beethoven-universum. Dat de iconische status van de componist op vele plaatsen in de wereld tot hotels met zijn naam heeft geleid, inspireerde de tentoonstellingsmakers om thematische hotelkamers te creëren. De kamernummers refereren aan sleuteljaren uit de Beethovenbiografie. Naast heel wat historische documenten als brieven, partituren of ontwerpschetsen is er ook een auditief parcours. Sommige van de tentoongestelde partituren kunnen (best met zelf meegebrachte oortjes) beluisterd worden.Uiteraard voegt BOZAR Music daar met enkele concerten in de reguliere programmering nog een dimensie aan toe. Natuurlijk is muzak in Hotel Beethoven uit den boze. In de expo zelf zijn vier replica's door Chris Maene van piano's te zien die Beethoven gekend heeft. Eén van de pianofortes is bovendien uitgerust met een Gehörmachine die de slechthorende componist in staat moest stellen om de pianoklanken (of trillingen?) van zijn Broadwood-piano toch nog enigszins op te vangen. Ook hier laat een geluidsinstallatie de bezoekers de specifieke klankmogelijkheden van de vier instrumenten ontdekken. En er zijn ook enkele concerten gepland op deze instrumenten door studenten van de Belgische conservatoria. Een hotelkamer gewijd aan Beethovens gehoorproblemen mocht niet ontbreken. Aan de hand van facsimile's van het Heiligenstadt Testament en fragmenten uit de conversatieschriftjes, of een apparaat dat trillingen via de ellenboog en de hand naar het oor transporteert, kan de bezoeker de wereld van de slechthorende binnentreden.De installatie Beethoven's Trumpet (with ear) opus #133 van de in januari overleden Amerikaanse kunstenaar John Baldessari toont een reusachtig oor met een al even imposante oortrompet eraan vast. Je zou er een boodschap aan Beethoven in willen schreeuwen, maar de nieuwsgierige bezoeker krijgt een auditieve suggestie van wat Beethovens inwendige muzikale voorstelling zou kunnen zijn.Weer andere kunstobjecten, onder meer de stille piano M1 van Jan Vercruysse, kunstwerken met bizarre stethoscopen van Baudouin Oosterlynck of houtskooltekeningen uit de reeks The Sounds of the Non-Sounds van de dove kunstenares Christine Sun Kim, stemmen allemaal tot nadenken over wat horen of intens luisteren naar muziek, zou kunnen betekenen. Het handschrift van het sublieme late kwartet opus 135, dat in ons land, in het koninklijk museum Mariemont bewaard wort, illustreert tot slot dat Beethovens artistieke output, ondanks de aftakeling van zijn gehoor, absolute hoogtepunten bleef bereiken. Beethovens aanduidingen "Muss es sein?" en "Es muss sein!" blijven enigmatisch. Het zijn die meesterwerken die komende generaties zullen blijven inspireren en die van 2070 een nieuw Beethovenjaar zullen maken.