Is er een mogelijk verband tussen preconceptuele blootstelling aan metformine tijdens de spermatogenese en het risico op ernstige aangeboren afwijkingen? En hoe zit het met het innemen van metformine tijdens de zwangerschap?
...
We hebben het vaak over het belang van de gezondheid van de moeder bij de conceptie, maar hoe zit het met de gezondheid van de vader? Heeft dit geen invloed op de ontwikkeling en gezondheid van baby's? Metformine is een veelgebruikte behandeling voor diabetes type 2 bij jonge mensen. Hoewel het werkingsmechanisme goed bekend is, hebben we vaak de neiging om de gevolgen die het kan hebben op andere organen, en meer specifiek op het mannelijke voortplantingssysteem, over het hoofd te zien. Metformine kan de fosforylering verhogen van het eiwitkinase dat betrokken is bij de spermatogenese. Een aantal epidemiologische studies heeft gekeken naar het gebruik van metformine bij jonge diabetici in de vruchtbare leeftijd. Wat zeggen ze? - Een Deense cohortstudie, gepubliceerd in 2022, toont aan dat er een verband kan bestaan tussen blootstelling van de vader aan metformine vóór de conceptie en het risico op belangrijke aangeboren afwijkingen bij het ongeboren kind, vooral bij jongens. - Een Israëlische studie die in 2024 werd uitgevoerd bij 383.851 baby's die tussen 1999 en 2020 werden geboren, presenteert meer genuanceerde resultaten. Het toont aan dat: o Preconceptionele blootstelling van de vader aan metformine in niet-gecorrigeerde analyses werd geassocieerd met een verhoogd risico op belangrijke aangeboren afwijkingen, waarbij de 'ruwe' odds ratio (OR) werd geschat op 1,28. Aanpassing voor cardiovasculaire en metabole morbiditeit van de vader verminderde deze ratio tot een lagere waarde van 1,00, wat een significant risico lijkt uit te sluiten. o In het geval van monotherapie met metformine daalde de OR tot 0,86, oplopend tot 1,36 in het geval van complexere behandelingen: combinatie van metformine en hypoglykemische sulfonamiden of insuline. Deze therapeutische optie maakt de glykemische controle ingewikkelder dan in het geval van monotherapie met metformine. In een tijd waarin diabetes type 2 steeds vaker voorkomt bij jonge mannen, lijkt het gezien de huidige kennis echter verstandiger om te plannen om te stoppen met metformine als een man met diabetes overweegt om vader te worden. Het gebruik van metformine tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap lijkt nog steeds vragen op te roepen, zelfs na tientallen jaren gebruik. Hoewel de meeste meta-analyses redelijk geruststellend zijn, weten we nog steeds niet of de transplacentale passage van metformine volledig vrij is van potentiële langetermijn- effecten op de ontwikkeling van de foetus. In een Amerikaans observationeel onderzoek bij meer dan 12.000 zwangere vrouwen met type 2-diabetes die vóór de zwangerschap met metformine werden behandeld, werd de incidentie van misvormingen vergeleken door de deelnemers in twee groepen te verdelen. Bij al deze vrouwen werd insulinetherapie ingesteld en binnen 90 dagen na de laatste menstruatie werd de behandeling met metformine voortgezet (n = 1.557) of gestaakt (n = 850). Resultaten: - er waren niet meer doodgeboren baby's in de 'insuline'-monotherapiegroep dan in de 'insuline + metformine'-therapiegroep; - vergelijking van de incidentie van belangrijke aangeboren afwijkingen (meestal hartafwijkingen) toonde een risicoratio van 0,72. Gezien de resultaten die momenteel beschikbaar zijn, lijkt het erop dat het gebruik van metformine tijdens het eerste trimester van de zwangerschap geen teratogeen effect heeft.