Hoe health literacy verbeteren?

De wedstrijd wil het gezondheidsbewustzijn aanwakkeren en competenties ontwikkelen om informatie over gezondheid te begrijpen en te evalueren. Talrijke studies hebben al uitgewezen dat een belangrijk deel van de bevolking deze competenties niet heeft en ze niet kan toepassen op hun persoonlijke gezondheidssituatie.Om de Belgische gezondheidssector aan te zetten tot een alomvattende competentie omtrent gezondheid, heeft MSD een tweede editie van de wedstrijd HealthNest georganiseerd. De wedstrijd loopt tot 22 december, iedereen kan nog projecten over gezondheidsinzicht indienen. De drie finalisten kunnen aanspraak maken op coaching om hun idee te ontwikkelen. 16 partners ondersteunen dit project, waaronder de Algemene Farmaceutische Bond, OPHACO, SSMG, De Belgische Cardiologische Liga, De Stichting tegen Kanker...Voorzitter van de HealthNest-jury is professor Stephan Van den Broucke (psycholoog UCLouvain): "Ik verdiep me al zo'n tiental jaar in health literacy. Vroeger was ik adjunctprofessor aan de universiteit van Maastricht, waar ik aan het hoofd stond van een project dat health literacy in Europa in kaart bracht. Dat project werd gefinancierd door de Europese Commissie, wat bewijst dat de Europese politici toen al interesse begonnen te hebben voor het thema. Maar België sprong nog niet mee op de kar en nam geen deel aan de enquête. Dankzij de Health Literacy Award, die enkele jaren geleden gelanceerd werd, is in ons land de interesse gewekt.""HealthNest is niet alleen een ideaal middel om de interesse voor health literacy aan te wakkeren, maar ook om de praktijk te verbeteren. Vandaag weten we al een stuk beter personen met een zwakke health literacy in kaart te brengen, maar we weten nog niet hoe hun niveau te verbeteren. Het is tijd om in actie te schieten. Dat is precies de doelstelling van HealthNest."Het concept van health literacy is niet nieuw, het bestaat al sinds de jaren '70-'80. "Dat het concept zo laat ontdekt werd door de politieke wereld, is omdat het vooral een Angelsaksische aangelegenheid was en beperkt was tot de gezondheidszorg. Het diende vooral om de arts te begrijpen. Nu bekijkt men het thema veel breder, het behelst de globale volksgezondheid en is dus niet langer beperkt tot de arts-patiëntrelatie", verduidelijkt Stephan Van den Broucke.De komst van het internet en de sociale media heeft ook een rol gespeeld. "Vroeger kreeg men moeilijk toegang tot gezondheidsinformatie, men moest een arts contacteren, een afspraak maken enz. Vandaag is informatie gemakkelijk beschikbaar, te gemakkelijk zelfs. Daarom is het des te belangrijker om betrouwbare informatie te onderscheiden van onbetrouwbare. Een andere soort competentie krijgt dus prioriteit."Anderzijds is de burger meer en meer betrokken bij beslissingen over gezondheidszorg, wat veronderstelt dat hij/zij over competenties beschikt en health literacy dus steeds essentiëler wordt. We mogen niet vergeten dat we in een tijdperk leven waar foute informatie snel wijd verspreid wordt, met als voorbeeld de anti-vaxbeweging. "Informatie vinden is een evidentie, maar we moeten ze vooral begrijpen en kritisch benaderen. Een uitdaging voor iedereen, niet alleen voor de patiënt."Bepaalde zaken in de volksgezondheid kunnen verbeterd worden en zijn ook al verbeterd, zoals begrijpelijke informatie bij een doktersconsult of bij de apotheek. "In België, en bij uitbreiding in heel Europa, heeft 40% het moeilijk om te begrijpen wat artsen uit leggen en heeft 10% geen adequate kennis over gezondheid", geeft Stephan Van den Broucke aan. "De verantwoordelijkheid daarover zit nu vaak bij de arts of de apotheker. Die hebben niet altijd de juiste vorming of middelen ter zake. Men zou in de opleiding van professionele zorgverstrekkers aandacht moeten hebben voor de competenties van patiënten en hen middelen en technieken aanbieden om daarmee aan de slag te gaan. Dat zou een criterium kunnen worden in het accreditatiesysteem. Ad hoc wordt het thema al aangesneden in sommige lessen: als docent gezondheidspsychologie geef ik bijvoorbeeld lessen health literacy in de basisopleiding van psychologen en de lessen volksgezondheid, alsook in voortgezette opleidingen voor artsen en apothekers. Maar er is nog geen strategische visie om health literacy fundamenteel op te nemen in het opleidings pakket."Nu Dr. Google meer en meer geraadpleegd wordt voor medische vragen, is het best dat professionele artsen daarmee niet in concurrentie treden, maar wel functioneren als een betrouwbare coach bij de zoektocht van hun patiënten in het overaanbod aan informatie.Daarnaast moeten we ook zorgen dat de bevolking de noodzakelijke informatie beter beheerst door te investeren in gezondheidsonderwijs, op school en binnen specifieke groepen (ouderen, migranten, chronisch zieken...).De laatste jaren hebben de Health Literacy Awards ertoe bijgedragen dat de bevolking gezondheidsissues beter begrijpt. "Soms gaat het over eenvoudige dingen zoals picto grammen in apotheken voor patiënten die noch het Nederlands noch het Frans beheersen. Er bestaat ook een onlineopleiding voor diabetici. Er is dus een groeiend bewustzijn over health literacy bij academici en politici. Professionele zorgverstrekkers zijn zich meer en meer bewust van het probleem. Vraag blijft welke stappen we nog moeten zetten om health literacy te verbeteren en meer op de kaart te zetten bij doktersconsulten en in de gezondheidszorg in het algemeen. HealthNest kan helpen om interessante projecten uit te testen, met het oog op efficiëntere inter venties tegen een zwakke health literacy", besluit professor Van den Broucke.