...

"Bij rookstop moet men de lichamelijke en de psychische verslaving aanpakken. De lichamelijke verslaving wordt behandeld met een combinatie van cognitieve en gedragstherapie en medicatie (nicotinevervangingsmiddelen, varenicline en bupropion). Mogelijk kan ook de e-sigaret daarbij helpen", heeft Jacques Dumont, tabakoloog, uitgelegd op de Journées d'enseignement postuniversitaire de l'AMUB (10 tot 13 december 2020). De elektronische sigaret werd in 2003 ontwikkeld in China en is nu gemeengoed geworden. Ze is te verkrijgen in tal van smaken: frisse munt, aardbeimacaron, barbapapa, nicotinebooster,... Een e-sigaret bestaat uit een mondstuk, een reservoir met een vloeistof, die wordt omgezet in damp, een weerstand (metalen draad) en een batterijtje. E-vloeistoffen met of zonder nicotine bevatten propyleenglycol, plantaardige glycerine, reuk- en smaakstoffen en kunnen nog andere stoffen bevatten zoals verdovende middelen en additieven. "Die e-vloeistoffen bevatten van alles en nog wat. Ze worden niet in de apotheek verkocht en hebben dus geen kwaliteitslabel", zegt prof. Jean-Paul Van Vooren, hoofd van het centrum voor hulp aan rokers aan het Erasmusziekenhuis, en hij steekt een beschuldigende vinger uit naar de aroma's, die immers ook niet-rokende adolescenten zouden kunnen aantrekken. "We hebben hard gevochten om geparfumeerde sigaretten te verbieden, en nu doen ze in de e-vloeistof wat niet meer mag in klassieke sigaretten." "Het lijkt me toch beter helemaal geen toxische stoffen in te ademen. Dampen houdt een risico in, dat waarschijnlijk wel kleiner is dan bij tabaksgebruik, maar het risico is er en men mag het gebruik van e-sigaretten niet vergoelijken", waarschuwt hij. De e-sigaret produceert toxische stoffen zoals metalen (arseen, nikkel, chroom,...) afkomstig van de weerstand, vrije radicalen, N-nitrosamines en aldehyden. "Vitamine E-acetaat wordt in de e-vloeistof gedaan sinds men de e-sigaret is gaan gebruiken om cannabinoïden te vervoeren. Sinds maart 2019 zijn in de literatuur meerdere complicaties gemeld bij gebruik van een e-vloeistof die cannabinoïden bevatte, vooral in de VS. Er zijn meer dan 60 sterfgevallen gerapporteerd bij patiënten met hart- en vaataandoeningen, longaandoeningen (waaronder slaapapneu) en diabetes. Pathologisch-anatomisch onderzoek toonde een diffuse aantasting van de alveoli, een lipoïdpneumonie en er werd vitamine E-acetaat in de longen teruggevonden. Nu weten we dat vitamine E-acetaat neerslaat in de longblaasjes en ontstekingsverschijnselen kan opwekken. De patiënten moeten daarvoor worden gewaarschuwd, want dat is een gemakkelijke manier om cannabinoïden te gebruiken", onderstreept prof. Van Vooren. Dampen heeft lokale en systemische effecten: irritatie van het slijmvlies van de luchtwegen, stijging van de weerstand van de luchtwegen, lagere hoeveelheid NO in de uitgeademde lucht, afwijkingen van de plaatselijke afweer, het celmetabolisme, bronchiolitis, eosinofiele of lipoïdpneumonie bij gebruik van specifieke e-vloeistoffen. De pneumoloog moet uitleggen dat nicotine tal van effecten heeft op het centrale zenuwstelsel, het hart- en vaatstelsel, de immuniteit en het ontstekingsproces. "Wat rokers altijd vergeten (en dat geldt ook voor e-sigaretten die nicotine bevatten), is dat nicotine de bloeddruk en de hartfrequentie verhoogt en dus een risico inhoudt op myocardinfarct en endotheelletsels. Pleisters zijn goed bij het stoppen met roken, maar op een gegeven ogenblik moet de nicotineconsumptie toch stopgezet worden. Dat is uiterst belangrijk." In de urine van mensen die dampen, vinden we voorts lage concentraties van kankerverwekkende metabolieten en metalen, waarvan de effecten op lange termijn nog niet bekend zijn. De e-sigaretten van de nieuwe generatie bevatten en verspreiden veel minder toxische stoffen, aldus prof. Van Vooren en hij geeft daarbij het voorbeeld van Juul, een e-sigaret die door een Amerikaanse sigarettenproducent werd ontwikkeld. "Die is zeer sexy voor jongeren omdat ze de afmetingen heeft van een usb-stick en veel nicotine bevat (59 mg/ml, in Europa is dat 18 mg/ml)." Wat is het nut van de e-sigaret bij rookstop? In 2019 heeft de Société francophone de tabacologie eraan herinnerd dat het gebruik van een e-sigaret buiten het kader van rookstop formeel te ontraden is. "Een e-sigaret met een vloeistof die nicotine bevat, kan een hulpmiddel zijn bij rookstop (...). We kunnen echter niet met zekerheid stellen dat de e-sigaret niet gevaarlijk is. De e-sigaret is zeker minder toxisch dan een gewone sigaret. Het idee is om de e-sigaret gedurende korte tijd te gebruiken en enkel om te stoppen met roken." Het American College of Cardiology (2019) raadt aan de patiënten te informeren en uit te leggen dat het belangrijk is (door de FDA en de EU) gevalideerde stoffen te gebruiken, dat er grote verschillen zijn tussen de producten, dat de effecten ervan op lange termijn niet bekend zijn, dat het belangrijk is volledig te stoppen met roken als men dampt, en dat het dampen niet mag gebeuren in aanwezigheid van kinderen (passief dampen). In oktober 2020 werd een Cochrane- review gepubliceerd, waarin we lezen dat "de e-sigaret met nicotine rokers helpt om te stoppen met roken (effect gecontroleerd tot 6 maanden) en doeltreffender is dan nicotinevervangingsmiddelen alleen. Verder onderzoek is noodzakelijk, onder andere van het nieuwe model dat nicotinezouten bevat (Juul)." "Op grond van wat we nu weten, zou de e-sigaret kunnen helpen bij rookstop als aan een aantal voorwaarden voldaan wordt: de patiënt moet goede informatie krijgen, de e-sigaret mag maar tijdelijk gebruikt worden en mag enkel voorgeschreven worden aan rokers die willen stoppen met roken (na mislukken van andere middelen), men mag niet terzelfder tijd gewone sigaretten roken, de voorkeur moet uitgaan naar nicotinezouten (minder toxisch en doeltreffender) en eventueel kan de e-sigaret gecombineerd worden met nicotinevervangingsmiddelen", concludeert Jacques Dumont. "Cognitieve en gedragstherapie is echt essentieel en al de rest zou toxisch kunnen zijn. De elektronische sigaret mag dan ook niet worden beschouwd als een doel op zich, enkel als een middel om iets te bereiken", benadrukt prof. Van Vooren.