...

"In 1997 was er al een soortgelijk onderzoek en we wilden weten of er een evolutie was in de therapietrouw van patiënten omdat ook de behandeling evolueert", zegt professor Florence Schleich, longarts in het CHU de Liège. "We weten dat een gebrek aan therapietrouw tot een slechte levenskwaliteit leidt, een slechtere controle van de symptomen, een hoger risico op exacerbaties met ziekenhuisopnamen of een kuur met medrol. Voordat de ziekte omschreven wordt als 'ernstige astma', moet men nagaan of de patiënt wel zijn behandeling volgt zoals het hoort."De vier specialisten, Lieven Dupont (KULeuven), Charles Pilette (UCLouvain), Guy Joos (UGent) en Florence Schleich (ULiège), werkten een vragenlijst uit over onderhouds- en crisisbehandelingen van astma, over de probleem met sommige behandelingen, therapietrouw,... "We contacteerden apothekers in het hele land (Brussel, Wallonië en Vlaanderen). Zeventig apothekers werkten mee aan het rekruteren van astmapatiënten (ouder dan 15 jaar, behandeld met inhalatiecorticosteroïden) en gaven hen de vragenlijst die thuis moest worden ingevuld en teruggebracht naar de apotheek, al dan niet online. In totaal waren 80 vragenlijsten volledig ingevuld (van de 130). Dat is niet veel, maar op een bepaald ogenblik besloten we dat we de resultaten die interessant waren toch moesten publiceren", zo zegt de longarts.Uit de resultaten blijkt dat drie vierden van de patiënten weten dat de onderhouds behandeling nuttig is voor de preventie van symptomen en verwikkelingen. "Ongeveer 80% zegt dat ze de behandeling goed ver dragen, 86% zegt dat ze gebruiksvriendelijk is. De patiënten weten ook dat ze hun geneesmiddelen langdurig moeten innemen en dat crisisbehandelingen niet elke dag gebruikt mogen worden. In vergelijking met het onderzoek uit 1997 zijn de resultaten vandaag beter en sluiten ze aan bij de literatuur", aldus de arts.Maar een vierde van de patiënten zegt bang te zijn voor bijwerkingen. "Tijdens de consultatie proberen we uit te leggen dat inhalatiecorticosteroïden heel weinig bijwerkingen hebben, omdat er weinig resorptie is. De apotheker maakt dat ook duidelijk met therapeutische educatie. Maar ik zie bijvoorbeeld jonge meisjes aan wie men een inhalatiebehandeling voorschrijft en die bang zijn omdat het een corticosteroïde is, bang om striae te krijgen, aan te komen enz."Een ander belangrijk cijfer is de 45% van de patiënten die zich niet aan hun onderhoudsbehandeling houdt wat resulteert in vaker wakker worden 's nachts en een beperking van de dagelijkse activiteiten. "We doen het beter dan 20 jaar geleden, maar ik vermoed dat we de therapie-ontrouw onderschatten. Patiënten die meer al vijf jaar worden behandeld, zijn minder therapietrouw dan degenen bij wie de diagnose minder dan vijf jaar geleden gesteld werd. Mogelijk moeten we onze aandacht ook richten op de patiënten die ons vaak om voorschriften voor crisisbehandelingen vragen omdat ze zeker niet therapietrouw zijn. In feite neemt een derde van de patiënten zijn onderhoudsbehandeling veel vaker dan voorgeschreven. Dikwijls zijn die patiënten minder therapietrouw aan hun onderhoudsbehandelingen en geven ze de voorkeur aan crisisbehandelingen omdat die snel doeltreffend zijn. En toch is 80% van de patiënten goed geïnformeerd en op de hoogte van het nut van de onderhoudsbehandeling."Voor dr. Schleich is het gebrek aan therapietrouw een combinatie van behandelingsvermoeidheid, vergeten innames en angst voor bijwerkingen. Een van de oplossingen zou zijn om de patiënt, telkens wanneer een geneesmiddel afgeleverd wordt, te herinneren aan het belang van de behandeling en na te gaan of hij de behandeling volgt zoals het hoort. "Na verloop van tijd worden stappen vergeten: de belangrijkste fout is bijvoorbeeld om te vergeten de longen leeg te maken voor de inname. Op de website van de Belgian Respiratory Society2 staan videocapsules die de behandeling in duidelijke taal uitleggen. Daarnaast is er ook een smartphone-app.""Je moet patiënten blijven voorlichten. Er zijn nog altijd 17% rokers, wat ontzettend veel is. Educatie moet gericht zijn op het belang van onderhoudstherapie en het gebruik van crisisbehandelingen, maar we moeten nog verder gaan en elke keer aandringen op het belang van stoppen met roken bij dit soort chronische pathologie. Meer educatie is des te belangrijk in tijden van heel dure biologische behandelingen (700-2.000 euro per maand per patiënt)."De longarts betreurt het gebrek aan informatie over therapietrouw. Daarom pleit ze voor het - snel - delen van gegevens met apothekers. "Als we bijvoorbeeld zien dat een patiënt gedurende de 12 maanden van behandeling slechts drie of vier inhalatoren heeft gebruikt weten we dat hij geen echte ernstige astma heeft en zullen we liever het belang benadrukken van de onderhoudsbehandeling. Dit zou ons in staat moeten stellen om makkelijker het verschil te zien tussen moeilijk astma en echt ernstig astma, waarvoor we biologische behandelingen kunnen aanbieden."Prof. Schleich wil een betere samenwerking met apothekers, maar ze pleit niet voor een eenrichtingsverkeer. "Apothekers moeten toegang hebben tot de diagnose van de patiënt om een farmaceutisch onderhoud te kunnen aanbieden. En ze moeten gesensibiliseerd worden voor het feit dat zulk een onderhoud nuttig is. We doen het vandaag beter dan 20 jaar geleden, maar het is nog niet goed genoeg. We moeten meer samenwerken met apothekers en we moeten toegang tot elkaars gegevens hebben. Het Riziv voorziet dat delen binnen de vier jaar, dat lijkt ver weg. In landen waar de therapietrouw beter is, hebben artsen wel toegang tot de nodige gegevens."Ten slotte geeft prof. Schleich nog een aantal take-home messages: patiënten geruststellen over het correct volgen van de onderhoudsbehandeling om symptomen en verwikkelingen te voorkomen, de controle en de respiratoire functie en de controle verbeteren, vooral bij patiënten die al lang behandeld worden. "Dat is essentieel voor de levenskwaliteit van de patiënten en voor een betere indictie van de duurste behandelingen", zo besluit de professor.