...

De laureaten 2016 zijn respectievelijk Prof. dr. Stein Aerts, Prof. dr. Pierre Sonveaux en Prof. dr. Anne-Catherine Pouleur. De drie professoren worden gelauwerd voor hun baanbrekend onderzoek, en mogen elk een cheque ter waarde van €25.000 in ontvangst nemen. Prof. dr. Aerts krijgt de Wetenschappelijke Prijs voor zijn onderzoek in het ontcijferen van complexe DNA-codes met behulp van computationele biologie, Prof. dr. Sonveaux mag de Wetenschappelijke Prijs in ontvangst nemen voor zijn onderzoek naar metabole targeting, en Prof. dr. Pouleur wordt bekroond voor haar onderzoek naar hartfalen en linker ventriculaire ejectiefractie. De laureaten werden zoals ieder jaar gekozen door een onafhankelijke jury, samengesteld door het FWO en het F.R.S - NFRS. Gentranscriptieregulatie baant een weg naar nieuwe therapieën Prof. dr. Stein Aerts (KULeuven) is computationeel bioloog en staat wereldwijd bekend als expert op vlak van systeembiologie en genregulatie. Hij staat aan het hoofd van het Laboratorium voor Computationele Biologie, een departement van het Centrum Menselijke Erfelijkheid aan de KULeuven. Hij en zijn team focussen zich op gentranscriptieregulatie, een wetenschappelijke uitdaging die voor een groot deel afhangt van computationeel denken. Ons lichaam is opgebouwd uit veel cellen, toch zijn ze niet allemaal hetzelfde. Dat komt omdat niet alle genen actief zijn in elke cel. Prof. dr. Stein Aerts en zijn team onderzochten de 'schakelaars' die een gen activeren of deactiveren. Tot nu toe werd gedacht dat, althans bij de mens, één eiwit alleen nooit een bepaald gen zou kunnen activeren. Het baanbrekende onderzoek van Prof. dr. Aerts en zijn team heeft nu aangetoond dat sommige van die eiwitten toch autonoom hun doelwitten kunnen lokaliseren en dat sommige van die 'schakelaars' eigenlijk eenvoudiger zijn opgebouwd dan verwacht. Door middel van epigenetische en transcriptome datasets en door systeembiologie te combineren met zowel wet als dry experiments hebben Prof. dr. Aerts en zijn collega's niet enkel belangrijke codes, maar bovendien ook duizenden DNA-schakelaars ontdekt die in kankercellen worden aangezet wanneer ze resistent worden tegen therapie, en die aan de basis zouden liggen van uitzaaiingen. "Het eiwit TP53 bijvoorbeeld is heel belangrijk om kanker te voorkomen. Bij de beschadiging van een cel, wat bijvoorbeeld kan door UV-stralen, zet het eiwit TP53 de juiste genen aan om de cel al dan niet te herstellen. Soms kan een cel TP53 verliezen en dan kan daar kanker ontwikkeld worden. In ongeveer 50% van alle kankers is er iets mis met het eiwit TP53. Daarom is de ontrafeling van haar werkingsmechanismen net zo belangrijk," legt Prof. dr. Aerts uit. Prof. dr. Aerts en zijn team worden bekroond met de AstraZeneca Foundation Award 2016 voor Bio-informatica. De resultaten van hun onderzoek betekenen een veelbelovende stap naar de ontcijfering van de 'regulatorische DNA-code'. De nieuwe technieken die in hun studie werden ontworpen, zullen in de toekomst kunnen worden ingezet om nog complexere codes te ontrafelen en om meer DNA-schakelaars in kaart te kunnen brengen. Dankzij dit onderzoek kan bovendien een weg gebaand worden naar toekomstige therapieën die rechtstreeks zullen kunnen ingrijpen op de DNA-schakelaars en zo kankerontwikkeling kunnen afremmen. Metabole targeting moet uitzaaiingen voorkomen Kankers kunnen volgens Prof. dr. Sonveaux en zijn team beschouwd worden als metabolische ziekten. Kankercellen passen zich immers continu aan en evolueren om te kunnen groeien en te overleven. De wetenschappers zijn in hun onderzoek nagegaan in hoeverre de stofwisseling van tumoren een impact heeft op de mate van uitzaaiing. Het onderzoek verliep in twee grote stappen: eerst en vooral hebben ze inzicht proberen te verkrijgen in de werking van cellen die voor uitzaaiing kunnen zorgen. In een tweede fase hebben ze de afvalstoffen die deze cellen produceren, bestreden met stoffen die ze kunnen deactiveren. Prof. dr. Sonveaux en zijn team slepen vandaag de AstraZeneca Foundation Award 2016 voor Oncologie in de wacht, aangezien hun onderzoek heeft aangetoond aan dat precieze metabole targeting, metabole samenwerking, angiogenese en lokale invasie en metastase kunnen inhiberen, met behoud van gezonde cellen in het lichaam. "Dankzij de ontdekking dat afvalstoffen in cellen leiden tot uitzaaiingen, kunnen we een succesvolle behandeling ontwikkelen om deze aandoening te bestrijden en kunnen we hopelijk snel in zee gaan met farmaceutische bedrijven en van start gaan met klinische tests, " aldus Prof. dr. Sonveaux. Mogelijk uitzicht op een behandeling voor hartfalen? Hartfalen is een progressieve ziekte die wereldwijd zo'n 23 miljoen mensen treft. Het is een ziekte die voornamelijk bij oudere mensen voorkomt, daar 80% van de hospitalisaties inzake hartfalen betrekking heeft op mensen ouder dan 65 jaar. Meer dan de helft van de patiënten heeft te kampen met een hartspier die zich niet goed meer ontspant, waardoor de linkerhartkamer niet voldoende meer gevuld wordt met bloed. Voor hartfalen met linker ventriculaire ejectiefractie bestaat tot op vandaag nog steeds geen succesvolle, medische behandeling. Prof. dr. Pouleur en haar team hadden in dit onderzoek drie prioriteiten. Ten eerste wilden ze de verschillende cardiale structuren, functies en fibrosis in kaart brengen. Daarnaast wilden ze onderzoeken in welke mate factoren als hoge bloeddruk, diabetes en obesitas interageren met de factor hoge leeftijd, aangezien dit laatste gegeven de kans op hartfalen aanzienlijk verhoogt. En als laatste hebben Prof. dr. Pouleur en haar collega's de factoren onderzocht die de kans op diastolisch hartfalen zouden verhogen, dit door middel van het onderzoeken en analyseren van hospitalisaties en specifieke sterfgevallen. "Onze inzichten zullen kunnen leiden tot het ontwikkelen van nieuwe behandelingen tegen hartfalen, een aandoening die vandaag nog steeds te veel mensen treft", besluit Prof. dr. Pouleur. De AstraZeneca Foundation Award 2016 voor Cardiovasculaire/Metabolische aandoeningen wordt dit jaar dan ook aan haar toegekend. Duwtje in de rug De AstraZeneca Foundation beloont de drie laureaten Prof. dr. Stein Aerts, Prof. dr. Pierre Sonveaux en Prof. dr. Anne-Catherine Pouleur met een cheque ter waarde van €25.000. Met deze beloning komt de AstraZeneca Foundation tegemoet aan haar belangrijkste doelstelling, namelijk het ondersteunen en stimuleren van wetenschappelijk onderzoek in de zoektocht naar praktische toepassingen voor de meest recente ontdekkingen in het fundamenteel onderzoek. Dit is niet alleen belangrijk voor de onderzoekers, maar heeft ook voordelen voor patiënten die kunnen rekenen op een betere behandeling en diagnose, en vernieuwende technologie. In samenwerking met het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen (FWO) en het Fonds de la Recherche Scientifique (F.R.S.-FNRS) reikt de AstraZeneca Foundation wetenschappelijke excellentieprijzen uit die een bekroning zijn van innoverend onderzoek in een medisch vakgebied. Dit jaar werden de wetenschappelijke prijzen uitgedeeld in de therapeutische domeinen Oncologie, Bio-informatica en Cardiovasculaire/Metabolische aandoeningen. Persbericht AstraZeneca